Rola suplementacji kwasem masłowym (maślanem sodu) w nieswoistym zapaleniu jelit (NZJ) i SIBO
Kwas masłowy jest naturalną substancją i pełni istotną rolę w przewodzie pokarmowym a dokładnie w jelitach. Wykazuje silne działanie przeciwzapalne i regeneracyjne. Jest produkowany przez drobnoustroje bytujące w okrężnicy, głównie bakterie fermentujące cukry, czyli Clostridium spp., Eubacterium spp., Fusobacterium spp., Butyrivibrio spp., Megasphera elsdenii i Mitsuokela multiacida. Substratem, który ulega fermentacji przez wymienione bakterie są złożone węglowodany w tym zmielone ziarna zbóż, nasiona, warzywa oraz skrobia, owies i otręby pszenne [1, 2].
Zarówno krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, a zwłaszcza przywoływany tu kwas masłowy, odgrywają istotną fizjologiczną rolę poprzez bezpośredni wpływ na jakość i skład flory jelitowej. Błona śluzowa ścian przewodu pokarmowego oraz wpływ pośredni na inne poza przewodem pokarmowym narządy i tkanki korelują z obecnością kwasu masłowego. Skutki jelitowe obejmują: regulację transportu przez nabłonek śluzówki jelita, wpływ na zapalenie i stres oksydacyjny błony śluzowej, wzmocnienie śluzówkowej bariery jelitowej, modulację wrażliwości trzewnej i motoryki jelitowej, zapobieganie transformacji nowotworowej komórek jelita grubego [3].
W próbach klinicznych badane są obecnie efekty maślanu sodu w nieswoistych zapaleniach jelit, zanikowym zapaleniu błony śluzowej jelita wyłączonego z pasażu, przewlekłym zapaleniu jelit po radioterapii i chemioterapii, w chorobie uchyłkowej okrężnicy, w czynnościowych zaburzeniach przewodu pokarmowego, jak zespół jelita nadwrażliwego, w infekcjach bakteryjnych i stanach biegunkowych różnego pochodzenia, profilaktyce i supresji raka jelita grubego, a także w chorobach ogólnoustrojowych(zwłaszcza nowotworową) oraz w przebiegu procesów zaburzających prawidłową odporność organizmu (immunosupresja, przewlekła steroidoterapia, zespoły niedoboru odporności).
Rola kwasu masłowego i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (short‑chain fatty acids – SCFA) w genezie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego‑Crohna – określanych inaczej mianem nieswoistych zapaleń jelit (NZJ), jest tematem bardzo wielu badań na drodze do poszukiwania innych alternatywnych rozwiązań. Dla przykładu wykazano, że dodanie maślanu sodu do standardowego leczenia mesalazyną poprawia efekty terapeutyczne w WZJG, a co istotne jest całkowicie bezpieczne i pozbawione niepożądanych objawów [4]. Terapia łączona w sposób istotny zmniejszała aktywność choroby mierzoną nasileniem objawów i poprawą obrazu endoskopowego [4].
W trakcie antybiotykoterapii wykazuje pozytywny wpływ na skład bioty jelitowej, przyczyniając się do zmniejszania istotnych stanów zapalnych i nieszczelności ścian jelita. Przeciwdziałanie powrotowi SIBO sprzyja eleiminacja biofilmów włączając naturalne formy eradykacji stanów zapalnych w tym gorzkich ziół i probiotykoterapii.
Źródło:
1. Banasiewicz T., Borycka‑Kiciak K., Dobrowolska‑Zachwieja A., Friediger J., Kiciak A., Krokowicz P., Małecka‑Panas E., Pietrzak P., Rydzewska G., Tarnowski W., Zabielski R.: Kliniczne aspekty zastosowania kwasu masłowego w postępowaniu dietetycznym w chorobach jelit. Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5(6): 329‑334.
2. Kotunia A., Pietrzak P., Guilloteau P., Zabielski R.: Kwas masłowy w przewodzie pokarmowym. Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5(3): 117‑122.
3. Sossai P.: Butyric acid: what is the future for this old substance? Swiss Med Wkly 2012; 142: w13596.
4. Assissi R.F., GISDI Study Group. Combined butyric acid/mesalazine treatment in ulcerative colitis with mild‑moderate activity. Results of a multicentre pilot study. Minerva Gastroenterol Dietol 2008; 54: 231‑238.
Opracowanie Weronika Ławniczak
Zielarz – fitoterapeuta