Cukrzyca ciążowa

Przyjmujemy pacjentki w ciąży z różnymi zaburzeniami i problemami zdrowotnymi. W ostatnich 3 latach rośnie odsetek kobiet w ciąży z cukrzycą. Z poniższego artykułu, skorzystać mogą kobiety, które nie zostały jeszcze zdiagnozowane. Sugerujemy w każdym przypadku kontakt z diabetologiem i dietetykiem. W Instytucie Holispace podkreślamy rolę badań diagnostycznych oraz konsultacji ze specjalistami.

Czym jest cukrzyca ciążowa? To stan zdrowia, polegający na nietolerancji węglowodanów zdiagnozowany po raz pierwszy w okresie ciąży. Zaburzenie to wymaga podjęcia natychmiastowych działań w celu zapewnienia prawidłowego rozwoju płodu oraz zdrowia kobiety również po porodzie. Podstawowym elementem leczenia cukrzycy jest stosowanie odpowiedniej diety, która stanowi profilaktykę hiperglikemii. Celem jest uzyskania prawidłowych poziomów cukru we krwi.

Do właściwego monitorowania glukozy we krwi przyszłej mamy, konieczne jest codzienne wykonywanie przez nią oznaczeń poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru. Pomiary należy wykonywać na czczo oraz godzinę po śniadaniu, obiedzie i kolacji.

Czym jest cukrzyca i jakie zmiany w diecie warto wprowadzić?

Kobietom ze zdiagnozowaną cukrzycą ciężarnych zaleca się dietę z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów.

Dieta z ograniczeniem węglowodanów łatwo przyswajalnych polega na świadomym, racjonalnym odżywianiu. Odżywianie takie dostarcza wszystkich składników odżywczych, witamin oraz składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego rozwoju płodu.

Stosowanie się do zaleceń dietetycznych zapobiega powikłaniom u matki. Zabezpiecza przed nadmiernym przyrostem masy ciała w ciąży oraz sprzyja prawidłowemu rozwojowi płodu.

Zalecenia żywieniowe w cukrzycy ciężarnych

• O ile więcej w ciąży jeść kalorii?

W ciąży zapotrzebowanie energetyczne wzrasta o około 300 kcal w stosunku do zapotrzebowania przed ciążą,

Dobowa zapotrzebowanie na energię powinno być ustalane na podstawie prawidłowej masy ciała sprzed ciąży i wynosi. 35 kcal/kg należnej masy ciała

• Regularność posiłków kobiet w ciąży

Zalecane jest spożywanie częstych ale nieobfitych posiłków. Posiłki należy spożywać o stałych porach, w regularnych odstępach czasu (co 2,5 – 3,5 godziny).

W przypadku cukrzycy ciężarnych należy spożywać 6 posiłków dziennie: śniadanie, II, śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja, posiłek nocny (spożywany pół godziny przed pójściem spać, tak by przerwa między tym posiłkiem a śniadaniem dnia następnego nie była dłuższa niż 9 godzin).

• Węglowodany a cukrzyca

W okresie ciąży powikłanej cukrzycą dobowa ilość węglowodanowych przyswajalnych powinna mieścić się w przedziale 190-210g węglowodanów prawidłowo rozłożonych na poszczególne posiłki:

• Śniadanie: 40-45 g węglowodanów
• II śniadanie: 20-30 g węglowodanów
•  Obiad: 50-55 g węglowodanów
• Podwieczorek: 20-30 g węglowodanów
• Kolacja: 40 g węglowodanów
• Posiłek przed snem: 10-20 g węglowodanów

Przygotowanie posiłków

Ilość węglowodanów przypadających na jeden posiłek nie powinna przekraczać 60 g gdyż grozi to dużym wzrostem poziomu glukozy we krwi (hiperglikemią).

Węglowodany proste (glukoza, cukier, miód, dżemy, ciastka, ciasta, cukierki, wyroby czekoladowe) należy ograniczyć do minimum. Węglowodany proste bardzo szybko przenikają przez barierę jelitową do krwioobiegu, powodują tym samym skoki glikemii, zwiększają ryzyko glikozurii (pojawienie się glukozy w moczu).

Owoce zawierają bardzo duże ilości węglowodanów łatwo przyswajalnych. Należy spożywać je w ograniczonych ilościach (max 300g/dobę) tylko do godziny 18.

Węglowodany złożone zawarte przede wszystkim w przetworach zbożowych (pieczywo razowe, makarony pełnoziarniste, grube kasze, ryż brązowy i dziki, płatki owsiane i  jęczmienne, suche nasiona roślin strączkowych) należy spożywać w kontrolowanych ilościach, ponieważ również przenikają do krwi.

Węglowodany złożone uwalniane są do krwioobiegu stopniowo, dlatego też nie powodują skoków glikemii, wzrost poziomu glukozy po ich spożyciu jest znacznie mniejszy niż w przypadku węglowodanów prostych.

Błonnik pokarmowy – Węglowodany nieulegające strawieniu

Błonnik pokarmowy opóźnia wchłanianie glukozy. Produkty bogate w błonnik nie powodują skoków glikemii, poprawiają perystaltykę jelit.

• Białko czyli aminokwasy w diecie kobiet w ciąży

Stanowią 20% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Zalecana, bezpieczna ilość białka dla kobiety ciężarnej wynosi 1,2-1,5 g/kg należnej masy ciała.

Połowa zapotrzebowania na białko, powinna być pokryta przez białko pełnowartościowe  pochodzenia zwierzęcego (chude mięso, ryby, jaja, mleko i przetwory mleczne).

Bardzo ważne, aby produkty pochodzenia zwierzęcego zawierały niską zawartość tłuszczu.

• Tłuszcze – niezbędne kalorie w diecie kobiet

Stanowią 30% całkowitego dobowego zapotrzebowania energetycznego.

W diecie kobiet z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej ogranicza się podaż tłuszczów zwierzęcych na korzyść tłuszczów roślinnych oraz kwasów omega 3 (działających ochronnie na układ sercowo-naczyniowy, stosowanych w prewencji wielu chorób).

Ze względu na specyficzną gospodarkę hormonalną (hormony łożyskowe), kobiety ciężarne z cukrzycą powinny unikać produktów/potraw bardzo tłustych. Tłuszcze również zamieniane są na glukozę, co skutkuje hiperglikemią opóźnioną.

• Wartościowe posiłki dla kobiet w ciąży

Wskazane techniki kulinarne przygotowywania potraw: gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w naczyniu żaroodpornym lub pergaminie, duszenie w sosie własnym bez obsmażania, grillowanie (wyłącznie na tackach).

Smażenie jest przeciwwskazane! Szczególnie jeśli jest to smażenie w panierce lub smażenie na  głębokim tłuszczu.

• Produkty przeciwwskazane w ciąży, szczególnie w przypadku cukrzycy

• cukier, miód, dżemy, marmolady, słodycze, ciasta, lody,
• tłuste mleko, tłuste przetwory mleczne, dosładzane przetwory mleczne,
• majonez,
• owoce morza,
• tłuste mięsa i wędliny (wieprzowina, baranina, kiełbasy wieprzowe, salceson, salami, słonina, boczek, smalec, podroby, gęś, kaczka),
• pieczywo słodzone (miód, karmel, owoce suszone),
• owoce kandyzowane, owoce suszone,
• słodkie soki, syropy, słodzone płyny,
• słodzone koktajle mleczne,
• napoje alkoholowe.

Najważniejszy jest rozsądek i optymalna pełnowartościowa dieta. Suplementacja, jaką rekomendujemy musi być celowana i oparta na faktycznych potrzebach, np. witamina D, wapń, kwas foliowy.  Przyjmowanie witamin i pierwiastków, zwłaszcza wieloskładnikowych może być niebezpieczne. Decyzję warto skonsultować z dietetykiem klinicznym z doświadczeniem w prowadzeniu kobiet w ciąży.

Anna Koszlaga

Dietetyk kliniczny, ekspert żywienia kobiet w ciąży.