Mikrokrążenie a układ odpornościowy

Profilaktyka zdrowia obejmuje wielokierunkowe działania prozdrowotne. Na pierwszym miejscu jest zdrowy styl życia i regularne badania. Do najistotniejszych czynników zwiększających prawdopodobieństwo zapadnięcia na choroby są:

• palenie tytoniu (u osoby palącej ryzyko zachorowania na raka płuc jest o 124 x większe niż u osoby niepalącej):
• skażone, toksyczne środowisko
• niewłaściwa (nieodżywcza dieta z niską zawartością warzyw i owoców)
• wirusy, zakażenia
• niska aktywność fizyczna
• brak badań przesiewowych.

Dodam do tej listy -brak świadomości, która dodatkowo sprzyja złym decyzjom i nieodpowiednim wyborom każdego dnia. Badania potwierdzają jednoznacznie, że nadwaga i otyłość jest w grupie zachorowań w tym na nowotwory. Wiąże się to z ze zwiększoną grupą substancji pro-zapalnych (cytokin).

Każdego dnia nasz skomplikowany organizm dostosowuje się do zapotrzebowania fizyczno- umysłowego. Jego skuteczność jest skorelowana z wieloma procesami wymiany komórkowej i współpracy wszystkich układów, w tym układu krążenia. Ogromną rolę odgrywa tu sieć drobnych naczyń – tzw. mikrokrążenie ⁽¹⁾. Naczynia drobne pośredniczą między tętniczymi i żylnymi częściami układu sercowo-naczyniowego i służą do wymiany metabolitów i substancji odżywczych między krwią a tkankami. Mało kto wie, że odpowiada też za termoregulację ciała. Drobne naczynia z jednej strony zaopatrują organizm w tlen i cenne składniki a z drugiej strony odprowadzają do układu limfatycznego substancje przemiany materii. Podkreślić należy rolę zdrowego stylu życia i codziennych wyborów, wpływających na stan drobnych naczyń. Istotne znaczenie dla naszego zdrowia w tym aspekcie odgrywa profilaktyka.

Jak podkreślają naukowcy, zaburzenie mikrokrążenia zwiększa prawdopodobieństwo zapadnięcia na różne choroby. Przykładem jest owrzodzenie podudzi (łac. Ulcus cruris), zaburzenie gojenia ran rożnego pochodzenia czy powikłania cukrzycy typu II. Silne zaburzenie mikrokrążenia towarzyszy także w stanie OZT – ostrego zapalenia trzustki z jednoczesnym uszkodzeniem bariery śluzowej w jelicie grubym i zmian w obszarze mikrokrążenia w płucach.

Ciekawostka – pierwszy mechanizm zaburzeń mikrokrążenia

w trzustce został opisany w 1886 roku w Panum.

Zrozumienie mechanizmu pracy układu mikrokrążenia, może stać się punktem zwrotnym do zmiany sposobu funkcjonowania w życiu codziennym. Krew w najmniejszych naczyniach rządzi się własnymi prawami, nieco innymi niż prawa mechaniki płynów. To uzasadnia znaczenie wpływu różnych czynników, w tym stresu na stan drobnych naczyń. Warto wiedzieć, że zaburzenie mikrokrążenia zachodzi powoli i często nie daje żadnych sygnałów. Nie ma jednoznacznego antidotum, stąd przysparza wiele kłopotów w postępowaniu medycznym.

Tylko niezakłócone mikrokrążenie koreluje z odpornościowymi reakcjami zachodzącymi na poziomi małych naczyń. Idzie za tym stały i równomierny skurcz i rozkurcz naczyń średnio 3 razy na minutę (w badaniach mikroskopowych w przedziale 1 – 5). W patologicznym stanie dla organizmu, a więc w przypadku choroby, zwłaszcza przewlekłej np. niewydolność krążeniowa czy cukrzycowa, oscylacje, czyli praca tętniczek i włośniczek zachodzi raz na kilka minut. Skutkiem są zmiany reakcji immunologicznych. Dzięki naturalnym i spontanicznym ruchom oscylacyjnym tętniczek, prowadzącym do zmiany kalibru drobnych naczyń, zachodzi najważniejszy proces narządowy, czyli rozdział mieszaniny osocza i komórek krwi.

Na etapy komórkowych reakcji immunologicznych składają się:

1. Transport i alokacja białych krwinek,
2. Przyleganie (adhezja) do ścian naczyń drobnych i włosowatych (tzw. śródbłonka VEGF)
3. Przenikanie leukocytów przez ściany naczyń śródbłonka.

Diagnostyka

Zaburzone mikrokrążenie można obserwować samemu w postaci: 

• obrzęków,
• zimnych stóp nawet w trakcie lata,
• zmiany barwy skóry – objaw Raynauda,
• nadciśnienia tętniczego,
• zaburzeń jakości snu,
• cellulitu (lipodystrofia),
• nadmierna senność, niepowodowana innymi chorobami czy przemęczeniem,
• trudno gojące się rany,
• choroby reumatologiczne,
• osłabiony układ immunologczny.

Powyższe informacje, mogą służyć jako prosty test, co jednak nie wyczerpuje wszystkich możliwych powikłań ze strony układu mikrokrążenia. W przypadku podejrzenia zaburzenia, należy udać się do lekarza, np. reumatologa czy kardiologa by stwierdzić angiopatię ^(3). Spośród nieinwazyjnych metod diagnostycznych wymienić można kapilaroskopię z oceną jakościową. To ugruntowane badanie, które umożliwia wykrywanie specyficznych odchyleń, ocenianych w obrazie.

Co jeśli stwierdzono zaburzenie mikrokrążenia?

Kluczem jest homeostaza⁽²⁾ by zaszedł proces gojenia się ran, wzrosła ogólna sprawność. Wymiana substancji zachodzi w drobnych naczyniach włosowatych w tym w przebiegu dyfuzji a wpływ mają nasze codzienne wybory. Zarówno aktywność fizyczna od wczesnych lat, dieta bogata w antyutleniacze, dbanie o właściwe BMI, nawodnienie organizmu, mają kluczowe znaczenie w prewencji chorób układu krążenia w tym tych w skali mikro.

Ponadto nie zaleca się długiego opalania na słońcu, przebywania w jednej pozycji przez dłuższy czas. Palenie tytoniu i inne używki są szkodliwe i niewskazane. W Polsce rośnie moda na „wapowanie” czyli puszczanie elektronicznego dymka. Naukowcy przestrzegają, przed niezbadanymi na dziś potencjalnymi skutkami e-papiersów.

Od czego zacząć zmianę?

Po pierwsze ruch i tutaj sam pilates czy spacer nie wystarczą. Badania potwierdzają, że potrzebne jest 30 min intensywnego wysiłku fizycznego. Poprawia się dotlenienie organizmu, a zmniejsza ilość prozapalnych substancji, które niszczą naczynia drobne.

Zaleca się spożywanie produktów o wysokim potencjale witaminy C, Omega-3, algi oraz substancje naturalne poprawiające krążenie krwi i uszczelniające naczynia w tym: żeń-szeń, ginko-biloba, czarny bez, ciemne owoce, zielona herbata. W diecie nie może zabraknąć głogu i owoców dzikiej róży.

Mikrokrążenie a układ odpornościowy

Wśród olejków eterycznych warto zwrócić uwagę na olejek cyprysowy, rozmarynowy (przy masażu niweluje obrzęki). Zioła w tym adaptogeny przyjmować można tylko pod nadzorem specjalisty zielarza-fitoterapeuty, a w przypadku jakiegokolwiek leczenia farmakologicznego, wymagane jest skonsultowanie z lekarzem prowadzącym.

Odporne ciało

Dobrym nawykiem są naprzemienne ciepłe i zimne prysznice, praktyka właściwego oddechu. Polecaną dietą jest śródziemnomorska, z wysokim wskaźnikiem zdrowych tłuszczy (NNKT). Kofeina jest przyjazna osobom z niskim ciśnieniem, a dla wysokociśnieniowców lepszym wyborem jest biała lub zielona herbata. W praktyce spotyka się fizykalną terapię naczyniową, dedykowaną zaburzeniom mikrokrążenia. Zarówno masaże jak i drenaż limfatyczny, fizjoterapia są w świetle profilaktyki nieodłącznym elementem profilaktyki zdrowego stylu życia.

Kolejna kwestia do regularna praca z ciałem, zaczynając od obserwacji, przez masaże na prysznicach zimną wodą kończąc. Odnowa biologiczna połączona z fizykalną terapią naczyniową Bemer jest bardzo dobrym połączeniem. W Instytucie Holispace od kilku lat pomagamy ludziom z lipidemią, zaburzonym mikrokrążeniem w celu poprawy jakości życia.

Podsumowanie

Mikrokrążenie jest najważniejszym aspektem ludzkiego krążenia. Pojedyncze działania nie są w stanie powstrzymać degradacji śródbłonka w już toczącym się procesie zaburzenia. Jesteśmy całością a holistyczne podejście do własnego zdrowia pozwoli przeżyć długie lata w sprawności fizycznej i intelektualnej.  Połączenie terapii naturalnych i nieinwazyjnych pomagają wejść na drogę zdrowia do długowieczności i odporności psycho-fizycznej.

Słowniczek:

• mikrokrążenie – sieć najdrobniejszych naczyń (śred. <150-200 mikronów, obejmujących większość układu sercowo naczyniowego (>90%): tętniczki, metaareriole, kapilary, zwieracze przedwłośniczkowe, żyłki.
• homeostaza – zdolność do zachowania optymalnych parametrów w przepływie płynów i krwi w organizmie człowieka.
• angiopatia – stan w którym chorują tętniczki.

Autorka: Weronika Laura Ławniczak

Ekspert mikrokrążenia, terapeuta medycyny zintegrowanej, dietetyk i fitoterapeuta