Fizjoterapia bez tajemnic – przepona

Co to jest przepona i jakie jest jej znaczenie w kontekście zdrowia, fitnessu i wydolności fizycznej?

Przepona jest najważniejszym mięśniem wentylacyjnym u ssaków, gdyż w 80% to dzięki jej pracy, możemy prawidłowo i spokojnie oddychać. Bez jedzenia człowiek jest w stanie przeżyć średnio do 2-3 dni, bez wody- około tygodnia. Jednak, aby żyć, musimy oddychać cały czas. Przepona jest drugim mięśniem zaraz po sercu, który pracuje nieustannie, bez chwili wytchnienia. Działa niezależnie od naszej woli. Jej ruchy mogą być pośrednio modyfikowane przez inne grupy mięśni, na przykład podczas śpiewu czy wstrzymywanie oddechu. Swym wyglądem przypomina kopułę wpuklającą się do wnętrza klatki piersiowej. Oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej będąc jednocześnie miejscem, przez które przechodzą bardzo ważne naczynia, organy i nerwy, m.in. przełyk, żyła główna dolna, aorta czy nerw błędny. Wszystkie te elementy muszą poprawnie pracować, gdyż jakikolwiek zaburzenie od razu wpłynie niekorzystnie na zdrowie i ogólną kondycję człowieka.

Jakie są główne funkcje przepony i jak wpływa ona na nasz oddech, postawę ciała i stabilność korpusu?

Jak już wyżej wspomniałam, główną funkcja przepony jest proces wentylacji. Jednak nie ogranicza się ona jedynie do zapewnienia oczłowiekowi ciągłości wymiany gazowej. Jest niezbędna również do prawidłowego funkcjonowania serca, powrotu żylnego i limfatycznego. Oddychanie głównie torem górnożebrowym, bez angażowanie toru przeponowego. Może doprowadzić do zaburzeń wentylacji, a w konsekwencji do obkurczenia naczyń krwionośnych i zmniejszeniu dopływu krwi do mózgu. Zaburzenie układu krwionośnego z przeponą może skutkować obniżeniem zdolności motorycznych, intelektualnych. Większą wrażliwością na ból, a także problemami z prawidłowym ciśnieniem krwi, minimalizując powstawanie obrzęków i żylaków. 

Kolejną rolą przepony jest współpraca z układem trawiennym. Z tej racji, że łączy się z narządami wewnętrznymi i przełykiem, zaburzenia w jej funkcjonowaniu mogą prowadzić do chorów. Chorób takich chorób jak: zgaga, refluks, zaparcia czy zespół jelita drażliwego. Przepona posiada również właściwości związane z utrzymaniem stabilności odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Ta funkcja posturalna odnosi się do udziału przepony w stabilizacji tułowia człowieka podczas wykonywania zadań wymagających powtarzalnych ruchów. Nie możemy również zapomnieć o jeszcze jednej ważnej o funkcji przepony jaką jest regulacja stanów emocjonalnych, gdyż stres i nasze samopoczucie, powodują wzmożone napięcie przepony i struktur z którymi współpracuje.

Jakie są najważniejsze techniki oddychania związane z pracą z przeponą i jakie są ich korzyści dla naszego organizmu?

Jest to oddychanie torem brzusznym, częściej spotykane i bardziej widoczne u mężczyzn, mimo iż każdy niezależnie od płci posiada takie same tory oddychania (brzuszny, piersiowy i żebrowo-przeponowy). Kobiety ze względu inną budowę ciała, przez mentalność “wciągania brzucha” oraz obdarowania przez Matkę Naturę, częściej oddychają torem piersiowym.

Ruchy oddechowe przepony dostrzega się w ruchach przedniej ściany brzucha. Kiedy bierzemy wdech, przepona obniża się, co doprowadza do obniżania ciśnienia w klatce piersiowej i powiększeniem się jamy klatki. Umożliwia to przedostanie się powietrza atmosferycznego przez drogi oddechowe do płuc. Natomiast podczas wydechu, dochodzi do rozluźnienia przepony i uniesienia jej ku górze, co pomaga usunąć powietrze z płuc.

Jak można wykorzystać pracę z przeponą w treningu siłowym i wzmacnianiu mięśni rdzenia?

Prawidłowe oddychanie z aktywacją przepony poprawia wyniki u sportowców w trakcie treningów siłowych. Ponadto przy odpowiedniej kontroli oddechowej dostarczymy do naszych mięśni więcej tlenu. Dzięki temu mięsień będzie lepiej odżywiony, a nasz organizm nie zmęczy się tak szybko, jak miałoby to miejsce przy złej wentylacji.

Jakie są najczęstsze błędy lub nieprawidłowości w pracy z przeponą i jak można je skorygować?

Z własnego doświadczenia gabinetowego mogę śmiało powiedzieć, że najczęstszym błędem pacjentów jest po prostu niewykonywanie ćwiczeń oddechowych zadawanych do domu lub wykonywanie ich “na szybko”. Potrzeba poświęcić dużo czasy na edukację pacjenta, aby zrozumiał jak ważny jest to dla niego aspekt. Ćwiczenia prawidłowego oddychania są nie lada wyzwaniem, dlatego sprawia to tak wiele trudności naszym pacjentom.

Fizjoterapia bez tajemnic – przepona

Jak praca z przeponą może pomóc w rehabilitacji po urazach kręgosłupa lub w przypadku dysfunkcji postawy ciała?

Wracając do funkcji przepony, to posiada właściwości związane z utrzymaniem stabilności odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Ponadto bierze także bierze udział w utrzymywaniu statycznej równowagi ludzkiego ciała. We wszelkich urazach kręgosłupa dochodzi do jego destabilizacji, dlatego też tak ważne jest przewrócenie prawidłowego napięcia, które spowoduje przywrócenie funkcji struktur, które są z nim powiązane

Jakie są najlepsze ćwiczenia lub techniki, które można stosować w celu poprawy kontroli nad pracą przepony?

Najlepszym ćwiczeniem na rozluźnienie przepony, które stale zadaję swoim pacjentom. Jest to ćwiczenie, które polega na tym, że: Pacjent siada na krześle. Wykonujemy pełny wydech, aby oczyścić się z powietrza i na jego końcu zatykamy palcami płatki nosa. Zamykając przy tym usta i próbujemy wykonywać cały czas wdech, tak jakbyśmy chcieli zasysać powietrze do góry. Ważne by przy tym ćwiczeniu nie wstrzymywać oddechu. Nie chodzi oto by powodować niedotlenienie, tylko aby tłocznia brzusza i wytworzone wewnątrz ciśnienie, spowodowało rozluźnienie mięśni core.

Możemy zastosować też inne ćwiczenie, które będzie miało na celu nauczenie się oddychania przeponowego. W takim przypadku należy położyć się na plecach z kończynami dolnymi ugiętymi w stawach kolanowych i stawach biodrowych. Stopy znajdują się płasko na podłożu. Następnie kładziemy jedną rękę na dekolcie (na mostku), a drugą na pępku. Zadanie będzie polegało na wykonaniu kilku głębokich oddechów w taki sposób, aby obie ręce pozostały nieruchome i nie unosiły się ku górze. Unosić ma się jedynie część tułowia pomiędzy dłońmi.

Inną możliwością pracy jest terapia manualna bądź technika Bowena. Terapia ta w holistyczny sposób działa na powięź i regulację wielu układów, w tym również układ oddechowy. Przez delikatne ruchy na ciele, dochodzi do wyciszenia układu autonomicznego. Dzięki czemu dochodzi do procesów wyrównania homeostazy i regeneracji naszego organizmu.

Czy istnieją ograniczenia lub przeciwwskazania do pracy z przeponą? Kiedy należy być ostrożnym lub skonsultować się z fizjoterapeutą?

Przepona nigdy sama z siebie nie daję objawów bólowych, gdyż jest pozbawiona nocyceptorów, tzn. receptorów odpowiedzialnych za przekazywanie informacji bólowej do centralnego układu nerwowego. Z tej racji, że oddychanie jest procesem naturalnym, nie istnieją praktycznie żadne przeciwwskazania do pracy z przeponą. Jedynie intensywność i forma pracy powinna być odpowiednio dobierana i dostosowana indywidualnie do każdego pacjenta. A jeśli chodzi o konsultację się z fizjoterapeutą, ta ja osobiście zalecam, by nie czekać na moment, aż jakieś dolegliwości wystąpią o których była mowa powyżej.  Odpowiednie techniki wisceralne, osteopatyczne, fizjoterapeutyczne, techniki oddechowe czy terapia Bowena zdecydowanie poprawią jej funkcjonowanie. Warto już teraz upewnić się czy prawidłowo oddychamy i nie mamy żadnych dysfunkcji, aby nie dopuścić do zaburzeń pracy tak ważnego dla ludzkiego organizmu mięśnia jakim jest przepona.

Wywiad przeprowadziła: Weronika Ławniczak z Aleksandrą Palikot- Ładą – fizjoterapeutką i specjalistą Techniki Bowena.

Po kliknięciu w ten link możesz zapoznać się z naszym zabiegiem Terapia Bowena