Rola żywienia w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego

O zdrowiu i prawidłowym funkcjonowaniu układ odpornościowego świadczą:

• ochrona przed patogenami (bakteriami, wirusami, grzybami, pasożytami), które dostają się do naszych organizmów z zewnątrz,
• jego” siła” nie zwraca się przeciwko komórkom naszego ciała, które mylnie odbiera jako ciała obce.
• wiele innych).

Wszyscy chcemy być zdrowi i odporni na choroby. Niestety coraz częściej układ odpornościowy zamiast chronić organizm atakuje i niszczy nasze własne komórki. Świadczą o tym coraz bardziej powszechne choroby autoimmunologiczne (toczeń, zapalenie tarczycy Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, bielactwo i

Zdrowie układu odpornościowego

Zdrowie układu odpornościowego w dużej mierze zależy od kondycji naszych jelit. Faktem jest to, że aż 70 procent komórek odpornościowych znajduje się w jelitach. Tuż pod błoną śluzową jelit znajduje się bowiem obszar zwany tkanką limfatyczną związaną z błoną śluzową układu pokarmowego (GALT). W błonie śluzowej jelit powinny znajdować się korzystne bakterie zwane florą bakteryjną(mikrobiotą). Są one niezwykle istotne w procesie dojrzewania komórek odpornościowych, gdyż wchodzą w reakcje z komórkami GALT.

Gdy w jelitach jest za mało korzystnych bakterii, układ odpornościowy jest podatny na zaburzenia. Jednym z czynników szkodzących florze jelitowej jest stres. Ponadto spożywanie prozapalnych produktów oraz zbyt wielu pokarmów pochodzenia zwierzęcego a także przyjmowanie leków zobojętniających kwas żołądkowy, antybiotyków, alkoholu, niesteroidowych leków przeciwzapalnych (Ibuprofen) i innych leków, źle wpływa na pożyteczne bakterie jelitowe oraz uszkadza ściany jelit. Skutkiem tego cząsteczki pokarmowe dostają się przez błonę śluzową do GALT a następnie do krwioobiegu. Układ odpornościowy rozpoznaje wówczas cząsteczki pożywienia we krwi jako ciała obce i zaczyna wytwarzać przeciwciała, aby je atakować. W rezultacie to, co jemy przez całe życie może zacząć nam szkodzić.

Okazuje się, że zmiana sposobu żywienia i dbałość o prawidłowy dobór pokarmu ma ogromny wpływ na stan mikrobioty jelitowej a tym samym także na odporność.

Jeśli zadbamy o stan naszej mikroflory jelitowej, zauważymy znaczną poprawę ogólnego funkcjonowania organizmu. Usprawnimy nie tylko układ pokarmowy i układ odpornościowy, ale zminimalizujemy także takie dolegliwości jak, migrena czy zaburzenia snu. Oprócz tego zauważymy również poprawę nastroju. Dzieje się tak, gdyż 95% serotoniny, która ma pozytywny wpływ na ogólne samopoczucie oraz redukuje lęk i uczucie niepokoju wytwarzają komórki chromatofilne błony śluzowej jelit.

Aby wspomóc funkcjonowanie układu odpornościowego warto zwrócić uwagę na to, co służy zdrowiu jelit oraz na to, co im szkodzi.

Wrogiem jelit i żyjących w nich pożytecznych bakterii, a tym samym także układu odpornościowego są przede wszystkim: 

• wysoko przetworzona żywność,
• zbyt duża ilość węglowodanów w diecie (gł. węglowodanów prostych, czyli cukru),
• spożywanie produktów prozapalnych oraz tych, których organizm nie toleruje. 

Jeśli chodzi o to, co służy mikrobiocie jelit to są to przede wszystkim:

• warzywa i owoce,
• różnego rodzaju kasze i nasiona,
• zdrowe źródła tłuszczy,
• produkty fermentowane, jak kefiry czy kiszonki.

Chcąc zadbać o stan mikroflory warto stosować także probiotyki. Ich przyjmowanie powinno być jednak omówione z dietetykiem. Przed wprowadzeniem zmian w codziennym jadłospisie i rozpoczęciem dietoterapii czy ewentualnej suplementacji warto wykonać niezbędne badania oraz skorzystać z porady dietetyka. Specjalista pomoże ułożyć odpowiednią dietę dostosowaną indywidualnie do naszej kondycji zdrowotnej i stylu życia.

Choć każda dieta w pewien sposób wpływa na układ odpornościowy, dobrym rozwiązaniem usprawniającym jego funkcjonowanie jest dieta immunomodulująca. Dieta ta uwzględnia takie produkty, które będą odpowiednio stymulować układ immunologiczny, pobudzać go do wytwarzania interleukin i cytokin oraz promować właściwą odpowiedź odpornościową.

Choroby autoimmunologiczne

Osoby z obniżoną odpornością, chorujące na alergie czy choroby autoimmulogiczne, powinny przejść na dietę przeciwzapalną. W ich codziennym menu nie może zabraknąć kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA), które będą wyciszać stan zapalny. W przypadku kobiet zmagających się z zaburzeniami miesiączkowania i/lub zespołem policystycznych jajników (PCOS) do diety warto włączyć także odpowiednie źródła kwasów omega-6 i omega-9.

Z kolei osoby z przewlekłymi stanami zapalnymi jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna wrzodziejące zapalenie jelita grubego) lub uszkodzonymi kosmkami jelitowymi (np. z powodu celiakii) powinni sięgać po produkty umożliwiające odbudowę struktur układu pokarmowego. Dobrym rozwiązaniem będzie włączenie do diety maślanu sodu, który odżywia komórki nabłonka jelita i ma korzystny wpływ na florę jelit. Dobrym pomysłem jest również suplementacja L-glutaminy, która wspomoże odbudowę śluzówki jelit. Warto spożywać także rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego, który spożywany regularnie nie tylko wyciszy stany zapalne w jelitach, ale również te toczące się w całym organizmie.

Osoby, w których organizmie toczy się stan zapalny powinny sięgać po produkty bogate w witaminy z grupy B oraz witamin D. Na dietę przeciwzapalną powinni przejść również chorzy na depresję oraz osoby z zaburzeniami układu nerwowego.

Dieta

Dieta przeciwzapalna, bogata w niezbędne witaminy i minerały oraz kwasy tłuszczowe, ma pozytywny wpływ na mikrobiotę jelitową, a tym samym na funkcjonowanie układu odpornościowego i całego organizmu.

Oprócz produktów immunomodulujących warto sięgać także po odpowiednio dobrane probiotyki i prebiotyki, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie mikrobioty oraz układu immunologicznego.

Budowanie odporności organizmu to długotrwały proces. Na sprawny układ immunologiczny pracujemy przez cały rok a nie tylko w okresie jesienno-zimowym.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, konieczne jest również to, by już od najmłodszych lat uczyć dzieci właściwego sposobu odżywiania i kształtować w nich zdrowe nawyki żywieniowe. Będzie to bardzo dobra inwestycja na całe ich życie.

Instytut Zdrowia i Urody Holispace Weronika Ławniczak